Zmiany w dykasteriach
Mówi Prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów
WŁODZIMIERZ RĘDZIOCH: – Gdy spotkaliśmy się na początku 2011 r. – Eminencja mówił mi, że Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów skoncentrowałaby swoją działalność na odnowie liturgicznej, aby odpowiedzieć na kryzys życia liturgicznego w Kościele łacińskim. Eminencja wyraził wówczas życzenie, aby powstał w Kościele „nowy ruch liturgiczny” oraz wyjawił mi, że przy Kongregacji zostanie zorganizowana nowa sekcja, która miałaby się zajmować sztuką i muzyką sakralną. Ukazanie się motu proprio „Quaerit semper” świadczy, że Ksiądz Kardynał przekonał Ojca Świętego do swoich projektów…
KARD. ANTONIO CANIZARES LLOVERA: – To prawda, że przekonałem Ojca Świętego, aby przeniósł niektóre dotychczasowe kompetencje Kongregacji – w ten sposób będziemy mogli się skoncentrować całkowicie na naszym głównym zadaniu – odnowie liturgicznej w autentycznym duchu Soboru Watykańskiego II. Motu proprio „Quaerit semper” jest dla naszej Kongregacji prawdziwym mandatem papieskim. Teraz musimy pracować, aby ludzie poznali główne aspekty tej odnowy oraz prawdziwy sens celebracji liturgicznych Kościoła. Wiele lat temu została opublikowana Instrukcja Ogólna do Mszału Rzymskiego („Istruzione Generale del Messale Romano”), lecz nie jest ona znana, a skoro jest nieznana, to nie jest stosowana. Dlatego chcemy, aby zapoznano się z nią na całym świecie. Instrukcja zaleca, aby wprowadzić do celebracji momenty ciszy i modlitwy, by odkryć sens sacrum, sens tajemnicy. W dzisiejszym świecie zagubiono sens sacrum, dlatego liturgia powinna pomóc w ponownym jego odkryciu.
– Eminencjo, czy rozmawiacie na te tematy z biskupami, którzy przyjeżdżają do Watykanu z wizytą „ad limina”?
– Oczywiście. W czasie spotkań z biskupami promujemy prawdziwego ducha liturgii oraz „ars celebrandi”, dlatego zalecamy im, by wprowadzali w życie to wszystko, co przewiduje Instrukcja do Mszału Rzymskiego.
– W czasie naszej poprzedniej rozmowy Ksiądz Kardynał podkreślił, że odnowa liturgiczna wymaga dużego wysiłku nie tylko biskupów, księży, ale wszystkich, również seminarzystów i świeckich. W praktyce jednak co może zrobić Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów?
– Pracujemy nad przygotowaniem dla wszystkich biskupów odpowiednich materiałów pomocniczych, aby wyjaśnić, jak należy prowadzić stałą formację wszystkich wiernych – wszystkich, bo wszyscy uczestniczą w Eucharystii.
– Jaką rolę w procesie odnowy liturgicznej mogłyby odegrać media katolickie?
– Media katolickie powinny przypominać, co na ten temat mówią dokumenty Soboru Watykańskiego II, a mianowicie, że Eucharystia jest działaniem Boga, że nie my jesteśmy protagonistamii Eucharystii, lecz Trójca Święta – Bóg działa w Chrystusie poprzez Ducha Świętego. Należy uświadamiać ludziom, że uczestniczenie w Eucharystii jest wielkim darem Bożym, a powinno być ono również wewnętrzne, dlatego należy respektować momenty ciszy.
– Na jakim etapie jest organizowanie przy Kongregacji komisji ds. Sztuki sakralnej?
– Po ukazaniu się motu proprio „Quaerit semper” nasza Kongregacja zaczęła przygotowywać nowy regulamin, który będzie odzwierciedlał nowe zadania. Przewiduje się powołanie komisji, która będzie zajmować się muzyką i sztuką sakralną dla liturgii. Muzyka i sztuka sakralna weszły w zakres naszych uprawnień, aby lepiej służyły liturgii, aby stworzyły odpowiednią przestrzeń dla celebracji liturgicznych. Nie można mówić o odnowie liturgicznej, jeżeli nie będziemy promować śpiewu liturgii katolickiej. Konstytucja soborowa „Sacrosanctum Concilium” mówi, że śpiewem „proprio della liturgia” jest przede wszystkim śpiew gregoriański.
– Ksiądz Kardynał, jako prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, jakie rady dałby każdemu proboszczowi, aby odnowić liturgię?
– Proboszcz powinien przede wszystkim przygotowywać wiernych do Eucharystii, aby mogli głębiej i owocniej w niej uczestniczyć. Powinien wyjaśnić parafianom znaczenie wszystkich elementów celebracji eucharystycznej. Powinien w końcu zadbać o śpiew liturgiczny – nie wszystkie pieśni nadają się do wykonywania w kościele, ale istnieją i takie, które pomagają lepiej przeżywać Mszę św.
– Czy Kongregacja sugeruje kształcenie organistów i formowanie chórów parafialnych?
– Nie tylko sugerujemy, ale gorąco prosimy.
– Czy nie wydaje się jednak Eminencji, że śpiew gregoriański może sprawiać duże problemy wiernym?
– Śpiew gregoriański jest przepiękny, ale ludzie nie są przyzwyczajeni, by go wykonywać. Dlatego można by wprowadzić jakieś elementy gregorianki, bo jest to od wieków śpiew Kościoła. Podam Panu przykład. W czasie Światowych Dni Młodzieży Msza św. była śpiewana po gregoriańsku „Missa de Angelis”, również Credo. Zauważyłem, że młodzież jest bardzo wrażliwa na śpiew gregoriański, bo porywa on duszę.
– Zwiedziliśmy razem watykańską wystawę o bazylice Sagrada Familia wzniesionej przez Antonia Gaudíego w Barcelonie. Ta momumentalna świątynia jest najlepszym pretekstem, by porozmawiać teraz o architekturze sakralnej…
– Bazylika Sagrada Familia jest zarówno pięknym kościołem, jak i dziełem sztuki współczesnej. Jest artystycznym wyrazem nowoczesności, a równocześnie dziełem człowieka wierzącego, który poprzez sztukę głosi Ewangelię Jezusa, wyraża majestat Boga, czci Boga i zaprasza do medytacji Jego misterium. Sagrada Familia jest pięknem, które prowadzi nas do Boga.
– Gaudí, jako osoba wierząca, projektował kościół, bardzo dobrze wiedząc, czemu ma służyć wznoszony budynek. Dzisiaj wielu architektów projektuje świątynie, ignorując ich funkcje liturgiczne. W ten sposób powstają awangardowe konstrukcje, czasami ładne z estetycznego punktu widzenia, które jednak w niczym nie przypominają kościoła. Co należy robić w tej sytuacji?
– To prawda, że wielu utalentowanych architektów wznosi ładne budowle, lecz czasami w niczym nie odpowiadają one wymaganiom liturgicznym budynków sakralnych. Zadaniem naszej Kongregacji jest pomaganie architektom, by mogli oni zrozumieć, jaka jest funkcja liturgiczna kościoła. Co wcale nie znaczy, że chcemy ograniczać ich zdolności twórcze, wprost przeciwnie: chcemy aby używali je zgodnie z potrzebami liturgii. Dlatego chcemy przygotować dla artystów wskazówki, kryteria i normy dotyczące budowania i dekorowania kościołów. Nasza Kongregacja chce organizować konferencje i kursy formacyjne, aby konferencje biskupie były w stanie ocenić projekty kościołów.
– Życzę Eminencji i całej Kongregacji owocnej pracy. Chciałem wyrazić nadzieję, aby dzięki Waszym wysiłkom kościoły były coraz piękniejsze, a celebracje liturgiczne coraz bardziej zgodne z prawdziwym duchem liturgii katolickiej.
"Niedziela" 3/2012