Archiwum Diecezjalne posiada, jako spuściznę archiwalną, akta wytworzone w Konsystorzu Janowskim dot. rzymskokatolickiej diecezji łuckiej za okres od drugiej połowy XV wieku do rozbiorów Polski (1795 r.). Diecezja ta od XVIII wieku była w historiografii nazywana diecezją łucką i brzeską. Na polecenie bp. Adama Naruszewicza, ostatniego biskupa łuckiego (1790-96) w przedrozbiorowej Polsce, źródła archiwalne wytworzone w Konsystorzu Janowskim zostały zebrane, uporządkowane i oprawione w księgi aktowe. Cały zbiór to ok. 140 woluminów rękopisów.
Główną wartością poznawczą i historyczną ksiąg ze zbiorów dawnej diecezji łuckiej i brzeskiej (XVII-XVIII wiek) są zawarte w nich unikalne i często niepowtarzalne źródła dziejów ziemi łuckiej i brzeskiej, dziejów historycznych ziem: Bracławszczyzny, Polesia i Wołynia. Zbiór zawiera różnorodne dokumenty, w tym pergaminowe, a także dokumenty wpisane do akt Konsystorza Janowskiego dotyczące parafii, duchowieństwa i osób świeckich z terenów diecezji łuckiej i brzeskiej z XVII i XVIII wieku. W księgach zgromadzone zostały dokumenty dotyczące struktury administracyjnej diecezji, inwentarzy tych parafii opisujących ich stan materialny oraz wykaz posługujących osób duchownych i kolatorów, a także szczegółowe informacje dotyczące statusu parafii. Ponadto księgi stanowią bazę do badań nad: regestrami i aktami sądowymi zawartymi w księgach grodzkich przez zawarte odpisy z tych ksiąg; dokumentami fundacyjnymi dla kościołów i klasztorów; magnaterią (Radziwiłłowie, Sapiehowie, Poniatowscy) i szlachtą lokalną; zapisami testamentowymi; zapisami donacyjnymi dla parafii z terenów dzisiejszej Białorusi i Ukrainy, np.: Łucka, Ołyki, Brześcia, Janowa Poleskiego, Kobrynia, Wołczyna, Kamieńca Litewskiego; oraz z parafiami po lewej stronie rzeki Bug.
Oprac. za: diec. siedlecka
Pomóż w rozwoju naszego portalu