We współczesnym świecie istnieje coraz mniej miejsc, które pozwalają na prawdziwie niezakłócony odpoczynek. Nie ułatwiają nam tego również liczne zdobycze współczesnej technologii, w tym komputery i telefony. Cywilizacja ogranicza także sferę duchową człowieka, co odczuwamy zwłaszcza wtedy, kiedy usiłujemy się skupić na modlitwie w dowolnym miejscu sakralnym, a panującą wokół ciszę przerywa nagle dźwięk telefonu komórkowego...

Jeśli więc zapragniemy poszukać spokoju dla ducha, warto zawitać do miejscowości Woźniki, położonej w gminie i powiecie Grodzisk Wielkopolski.

Niezwykła historia wzgórza Wyrwał

historia tego miejsca nierozerwalnie łączy się z kultem św. Franciszka. Z powstaniem pierwszej świątyni w Woźnikach związana jest piękna legenda, która mówi o cudownym uratowaniu tonącego w bagnie wędrowca. Otóż kiedy zawołał on w chwili trwogi: „Święty Franciszku, wyrwij mnie!”, patron woźnickiego sanktuarium miał podpłynąć na łódce i podać mu dłoń. Uratowany w podzięce zadeklarował wystawienie kościoła na pobliskim wzgórzu, które od przytoczonych wyżej słów bohatera wzięło swoją nazwę: wzgórze Wyrwał. Tyle mówią podania... Źródła historyczne podają, że pierwszy kościół i klasztor powstały w Woźnikach w 1660 r. Ponieważ była to konstrukcja w większości drewniana, bardzo szybko, w 1706 r., całkowicie spłonęła. Cztery lata później, staraniem ówczesnego właściciela – Franciszka Mielżyńskiego, zaczęto stawiać nowe mury. Warto wspomnieć, że ich projektantem był znany włoski architekt Giovanni Catenazi. Prace ukończono odpowiednio w latach 1723 (kościół) i 1750 (klasztor), a franciszkanie rozsławili owo miejsce m.in. za sprawą bogatego księgozbioru, który w dwudziestoleciu międzywojennym trafił do poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Smutny okres kasaty klasztoru

Franciszkańskiego klasztoru w Woźnikach nie ominęły burze dziejowe. W XIX wieku tutejszą wspólnotę zakonną dosięgła dotkliwa polityka germanizacyjna. W jej wyniku w 1836 r. nastąpiła oficjalna kasata klasztoru, 5 lat później zmarł ostatni zakonnik w Woźnikach, a zarekwirowany majątek franciszkanów Prusacy odsprzedali dziedziczce miejscowych dobr ziemskich Konstancji Mielżyńskiej. Z użyciem materiału z rozbiórki budynku klasztoru (pozostawiono jedynie wschodnie skrzydło) utwardzono drogę prowadzącą na wzgórze Wyrwał oraz zbudowano owczarnię.

I tak sanktuarium w Woźnikach przez długi czas pozostało zapomniane. Dopiero w 1936 r. ówczesny właściciel tego miejsca – Andrzej Kurnatowski, podjął nieudaną próbę sprzedaży Woźnik franciszkanom z Katowic. W okresie okupacji niemieckiej przechowywano w kościele woźnickim niektóre dobra kultury i sztuki zrabowane w Poznaniu. Po wojnie nieczynnym klasztorem w Woźnikach administrowała Dyrekcja Lasów Państwowych i chyba jedynym pozytywem z tegoż okresu było zabezpieczenie kościoła przed dalszym zniszczeniem przez położenie nowego dachu.

Powrót pierwotnych gospodarzy

Przełomem we współczesnej historii sanktuarium woźnickiego był rok 1975, kiedy to proboszcz parafii św. Wojciecha w Poznaniu ks. Hieronim Lewandowski podjął się misji uratowania zabytku. W 1976 r. władze państwowe przekazały zabudowania w Woźnikach archidiecezji poznańskiej, a już 20 czerwca aktu powtórnej konsekracji kościoła dokonał metropolita poznański abp Antoni Baraniak. W 1978 r. Kuria Metropolitalna w Poznaniu przekazała woźnicki klasztor franciszkanom.

Atrakcje dla duszy...

Zwiedzając dzisiaj franciszkański klasztor w Woźnikach, możemy – mimo licznych zawirowań historycznych – podziwiać w nim wiele zabytków. Wśród nich m.in. krucyfiks z 1540 r., znajdujący się za amboną, czy pochodzącą jeszcze z dawnego wyposażenia kościoła tarczę herbową rodu Łodziów. Warte uwagi są też XIX-wieczne malowidło na sklepieniu zakrystii oraz monstrancja przechowywana w okresie kasaty zakonu w kościele parafialnym w pobliskim Ptaszkowie, a także barokowa figura Chrystusa Zmartwychwstałego z XVIII wieku.

Współcześnie niezaprzeczalnymi walorami klasztoru w Woźnikach są sprzyjająca modlitewnemu skupieniu przejmująca cisza (droga krajowa 32 do Zielonej Góry jest oddalona od tego miejsca o mniej więcej 4 km) i odbywające się we franciszkańskim kościele nabożeństwa.

...i dla ciała

Walory turystyczne Woźnik zwiększa zapewne trasa rowerowa pn. Grodziski Szlak Pielgrzyma. Nie jest ona wymagającym szlakiem nawet dla średnio i mało zaawansowanych rowerzystów, bowiem jej łączna długość liczy jedynie 12 km. Przebiega spod stadionu klubu piłkarskiego Dyskobolia Grodzisk Wielkopolski wzdłuż wspomnianej DK 32, przez miejscowości Ptaszkowo i Kotowo, aż do woźnickiego wzgórza Wyrwał. Ścieżka jest dobrze utrzymanym traktem z oświetleniem i ławkami. Turystom rowerowym (choć nie tylko) godna polecenia jest podróż wzdłuż malowniczo położonej, zabytkowej linii kolejowej nr 376 Opalenica – Grodzisk Wlkp. – Kościan. Na pierwszym odcinku linii z Opalenicy do Grodziska zdemontowano w 2010 r. torowisko, a 6 lat później uruchomiono w tym miejscu ścieżkę rowerową. Pozostałości infrastruktury linii kolejowej nr 376 można, co ciekawe, podziwiać też z perspektywy pasażera, ponieważ od 2005 r. na odcinku Grodzisk – Kościan działa aktywnie stowarzyszenie Grodziska Kolej Drezynowa, które oferuje m.in. podróż pojazdami napędzanymi siłą własnych mięśni. Mniej więcej w połowie tej trasy (w pobliżu miejscowości Łęki Małe) czeka na nas duża ciekawostka historyczna i zabytek historyczny wysokiej klasy – tzw. wielkopolskie piramidy, czyli skupisko kurhanów grobowych kultury unietyckiej z okresu 1700-1500 lat przed Chr. Miejsce to badał Józef Kostrzewski, archeolog z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, słynny badacz Biskupina. Do dzisiaj zachowały się jedynie cztery kurhany, jednak teren wokół pozostaje uporządkowany i wzniesiono w jego otoczeniu drewniane wiaty, które umożliwiają dłuższy wypoczynek. To także doskonały punkt wyjściowy do dalszych wycieczek i zwiedzania kolejnych atrakcji tego zakątka Wielkopolski...