Wydział Teologiczny na Uniwersytecie Szczecińskim

Wiek XIII przyniósł rozwój szkół wyższego stopnia, które z czasem zaczęły się łączyć w korporacje o autonomii wewnętrznej. Nazywano je wszechnicami lub uniwersytetami (universitas magistrorum et scholarium). Uniwersytety korzystały z przywilejów papieskich i monarszych.
Były one organizacjami międzynarodowymi. Profesorowie i studenci przybywali z najrozmaitszych krajów, a stopnie naukowe dawały prawo do nauczania wszędzie. W ramach struktur uniwersytetu nauczano na czterech wydziałach: nauk wyzwolonych, prawa, medycyny i teologii. Pierwsze uniwersytety powstały we Francji, Włoszech i Anglii, czyli były usytuowane na południe od Alp i na zachód od Renu. Natomiast na terytorium położonym na północ od Alp jako pierwszy powstał uniwersytet w Pradze dopiero w 1348 r., a następny w Krakowie (1364 r.). Potem powstawały kolejne, m.in. w: Heidelbergu, Erfurcie, Lipsku (1409 r.) i Rostoku (1419 r.). Dołączył do nich również w 1456 r. uniwersytet w Gryfii (Greifswald).
Do powstania uniwersytetu w Gryfii przyczynił się biskup kamieński Henryk Iwen (1446-68) i książę wołogoski Warcisław IX (1400-57). Książę ufundował kolegiatę przy kościele św. Mikołaja z dwunastoma prebendami dla nauczycieli akademickich. Jednak za głównego inicjatora utworzenia uniwersytetu uważany jest burmistrz Gryfii Henryk Rubenow. To właśnie miasto wzięło na siebie prawo patronatu i utrzymania szkoły wyższej. W tej sytuacji 29 maja 1456 r. papież Kalikst III (1455-58) wystosował bullę, powołującą do życia uniwersytet w Gryfii, co potwierdził cesarz Fryderyk III (1440-93). Uroczyste otwarcie uniwersytetu odbyło się 17 października 1456 r. Na pierwszy rok immatrykułowało się 242 studentów. Uniwersytet stał się kuźnią nauki pomorskiej. Pomorzanie, którzy do tej pory studiowali w: Bolonii i Pradze (XIV w.), Heiderbergu, Erfurcie i Lipsku (XV w.), a przede wszystkim w Rostoku, mogli teraz u siebie zdobywać wyższe wykształcenie. Studiowali tutaj dwaj ostatni biskupi kamieńscy: bp Marcin I Karith (1498-1521) i bp Erazm von Manteuffel (1521-44). Stąd też wyszło wielu uczonych, m.in. znany profesor E. Lubinus - twórca mapy Pomorza Zachodniego.
Kościół w średniowieczu położył wielkie zasługi na polu kultury. Jemu zawdzięczamy ocalenie i przekazanie następnym pokoleniom pomników kultury starożytnej i dalszy jej rozwój na zasadach religii chrześcijańskiej.

24 kwietnia br. (po kilku latach wzajemnych starań komisji uniwersyteckiej powołanej przez Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego i kościelnej powołanej przez abp. Zygmunta Kamińskiego, metropolitę szczecińsko-kamieńskiego), dzięki jednogłośnej decyzji Senatu Uniwersytetu Szczecińskiego w pełni nawiązano do pięknej tradycji pomorskiej - włączając Wydział Teologiczny w struktury Uniwersytetu Szczecińskiego.
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego zostanie utworzony w oparciu o istniejące sekcje zamiejscowe Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (WT UAM). W jego skład wejdą dotychczasowe sekcje WT UAM w: Szczecinie, Koszalinie, Paradyżu (woj. lubuskie) oraz Gorzowie Wlkp.
Strukturę wewnętrzną Wydziału stanowić będzie dwanaście katedr realizujących na poziomie magisterskim teologiczny kierunek studiów:
1. KATEDRA EGZEGEZY I TEOLOGII BIBLIJNEJ
2. KATEDRA TEOLOGII DOGMATYCZNEJ I FUNDAMENTALNEJ
3. KATEDRA TEOLOGII PATRYSTYCZNEJ
4. KATEDRA TEOLOGII MORALNEJ I DUCHOWOŚCI
5. KATEDRA TEOLOGII PASTORALNEJ I LITURGIKI
6 KATEDRA HISTORII KOŚCIOŁA STAROŻYTNEJ I ŚREDNIOWIECZNEJ
7. KATEDRA HISTORII KOŚCIOŁA NOWOŻYTNEJ I WSPÓŁCZESNEJ
8. KATEDRA KATECHETYKI I HOMILETYKI
9. KATEDRA PEDAGOGIKI I PSYCHOLOGII
10. KATEDRA TEOLOGII RODZINY
11. KATEDRA FILOZOFII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
12. KATEDRA PRAWA KANONICZNEGO
Zadania naukowe Wydziału Teologicznego wynikają z jego statutu i dotyczą prowadzenia systematycznych badań w pełnym zakresie nauk teologicznych wyznaczonych przez przedstawioną wyżej wewnętrzną strukturę Wydziału. Dotyczy to badań w dziedzinie nauk biblijnych oraz badań nad historią i tradycją Kościoła, dalej głównych dyscyplin teologii systematycznej, to jest systematyzacji chrześcijańskiej wiary i moralności oraz chrześcijańskiego obrazu świata, wreszcie naukowego ujęcia praktyki życia kościelnego - w tym prawa kanonicznego.
Stan kadrowy Wydziału pozwalałby na prowadzenie studium doktoranckiego w dziedzinie nauk teologicznych. Dlatego zaraz po ukonstytuowaniu jego władz (dziekan, rada wydziału) wystąpi o przyznanie uprawnień doktorskich, a w ciągu dwóch lub trzech lat o przyznanie uprawnień habilitacyjnych.
Wydział Teologiczny będzie nastawiony na szeroką współpracę interdyscyplinarną z przedstawicielami innych nauk na US, w tym w szczególności będzie uczestniczył w projektach interdyscyplinarnych. Będzie również zobowiązany kontynuować i rozwijać formy współpracy naukowej międzyuczelnianej i międzynarodowej nawiązanej dotychczas przez sekcje Wydziału Teologicznego UAM w Szczecinie, Koszalinie, Paradyżu i Gorzowie Wlkp. Dotyczy to współpracy ze wszystkimi wydziałami teologicznymi w Polsce, a także z wydziałami teologicznymi uniwersytetów w Bambergu, Paderborn, Würzburgu (Niemcy) i Padwie (Włochy), a w przyszłości także z Uniwersytetem w Bari.
W ramach Wydziału zostaną utworzone trzy specjalności: kapłańska (seminarzyści), pastoralno-katechetyczna (świeccy) i teologii rodziny (świeccy). Obejmie on kształceniem na poziomie magisterskim (magister teologii) ok. 1000 studentów (ok. 600 na studiach dziennych, w tym około 300 kleryków przygotowujących się do święceń kapłańskich, i 400 na studiach zaocznych). Studium podyplomowe (nazywane w dotychczasowej terminologii kościelnej studium licencjackim) rozpocznie działalność po pierwszym roku funkcjonowania Wydziału. Ponadto 24 osoby są oddelegowane do odbywania studiów doktoranckich i urlopów habilitacyjnych w innych uczelniach polskich, europejskich i amerykańskich.
Działalność Wydziału Teologicznego US będzie współfinansowana przez państwo i Kościół. Zasady finansowania określi umowa między Rządem RP a Kościołem w sprawie utworzenia i funkcjonowania Wydziału Teologicznego US. Strona kościelna bezpłatnie użycza Uniwersytetowi obiekty dydaktyczne (biblioteki i czytelnie), dziekanat, pomieszczenia administracyjne i halę sportową (budynki seminaryjne w Szczecinie, Koszalinie, Gorzowie Wlkp. oraz Paradyżu). Wydział Teologiczny, nie chcąc obciążać budżetu Uniwersytetu, nie przewiduje zatrudniania asystentów, a także zobowiązuje się do wynagradzania pracowników naukowo-dydaktycznych zatrudnionych na umowę zlecenie ze środków kościelnych. W kwestii finansowania zakłada się okres przejściowy, który obejmie miesiące od października do grudnia 2003 r. W tym czasie finansowanie Wydziału przejmie przede wszystkim strona kościelna.
Rekrutacja zostanie przeprowadzona na rok akademicki 2003/2004. Wydział powinien rozpocząć swą działalność 1 października 2003 r. Funkcjonowanie dziekanatu i administracji w pełnym wymiarze rozpocznie się z dniem 1 września br.